Dersi etkili bir şekilde bitirmek, etkili bir şekilde başlamak kadar önemlidir. Dersi etkili bir şekilde bitirme yollarından biri “biletçi” olmaktır. Bilet göstermeden dersten öğrencilerinizi çıkarmamak öğrencilerinize ciddi katkılar sağlar.
Öğretmen ya da hoca olarak ders saati tamamlanınca dersi bitirir ve öğrencilerimizi dersten salıveririz. Derste verdiklerimizi de genellikle yazılılar ve finallerde sorgularız. Ama süreci değerlendirmek ve anlık dönütler vermek, içeriğin iyi anlaşılıp anlaşılmadığını “olay yerinde” tespit etmek daha sonradan telafisi mümkün olamayabilecek ders kayıplarının önüne geçmek için son derece önemlidir. Bu açıdan çıkış bileti (exit ticket) dersi bitirmek, öğrenci öğrenmelerini değerlendirmek açısından son derece yararlı bir araç olabilir. Çıkış bileti ders sonu öğrencilerle yapılabilecek küçük bir ders bitirme aktivitesidir. Bu araçla amacımız öğrenci öğrenmelerinin ne durumda olduğu anlık görüntülemek, ortaya çıkacak sorunları ivedilikle tespit edip, sonrasında önlemler almaktır. Çıkış bileti öğrencinin dersten çıkmak için bize göstereceği bilettir. Bu bilet hem yazılı hem de sözel olarak karşımıza çıkabilir. Dersin sonunda öğretmenin ders içeriği ile ilgili olarak süreci değerlendirme imkânı vermesi ve öğrencinin konuyu anlayıp anlamadığını göstermesi ve olası içerikle ilgili yanlış edinilen bilgilerin sorgulanması açısından bir dönüttür. Bu bilet çok farklı ve sayısız şekilde kurgulanabilir. Öğrencilere bugün derste neler öğrendikleri sorulabilir, derste işlenen konu ile ilgili örnekler vermesi, dersi özetlemesi, derste içerikle ilgili en önemli bulduğu bir yönü dile getirmesi, içeriği bir kâğıda kolay anlaşılır-takip edilebilir şekilde tablo, resim, çizim vb. kullanarak aktarması, içerikle ilgili bir soru sorması vb. şeyler istenebilir. Önemli olan öğretmenin, hocanın ya da öğrencilerin dersin içeriği özetlemesi değildir; önemli olan bu özetin dersin içeriğini doğru resmedebilmesidir. Fakat özetleme işine öğrenciler dâhil olursa bir tık öteye gitmiş oluruz. Öğrenci süreçte aktiftir ve bilişsel olarakta öğretmenin çeşitli şekillerde sunduğu bilgiyi kendi kurgusu ve kendi ile dile getirmesine yardımcı olur. Böylece aslında öğrencilerin neyi, ne kadar hangi doğrulukta ya da yanlışlıkta öğrendiğini görmede de bizlere formatif bir değerlendirme olanağı sağlar. Eğer sınıf teknoloji yönünden iyi ise, Google form, ve padlet vb. bir araç kullanılarak benzer veya farklı aktiviteler anlık olarak alınıp, perdeye-ekrana yansıtılması da düşünülebilir. Tüm öğrencilerden gelen dönütler onların dersin içeriği ile ilgili olarak anladıkları ve anlamadıkları yönleri göstermesi açısından değerli verilerdir. Bu dönütlere yönelik olarak hızlı ve anlık dönüşler öğretmen tarafından yapılabileceği gibi, bu verilerden yola çıkarak alınan dönütler üzerinde öğretmen ve hoca dersten sonra bakarak, planlama yaparak bir sonraki dersin giriş aşamasında bir önceki dersi özetlerken, sorun olan kısımları yeni örnek, anlatım ve materyallerle sınıfa taşırken kullanabilir. Böylece sona kalan dona kalır olayı yaşanmamış olur. Diğer bir ifade ile, sadece yazılı, vize ve finallerde ders içeriğinin anlaşılıp anlaşılmadığını kontrolden öte, acı tazeyken, yerinde, anlık ve acil müdahale ekibi gibi öğrencilerin öğrenme kontrolleri, yanlış algılanan kısımların anlık rötuşları yapılabilir. Çıkış bileti daha önce ifade ettiğim gibi çok farklı şekillerde yapılabilir. Elimizin altında çıkış bileti olarak sayısız etkinlik vardır ve üzerinde düşünülürse de çok daha farklı çıkış biletleri bulunabilir. Böylece öğrenci benzer amaca hitap eden farklı çıkış biletlerinin dersin sonunda geleceğini bilir ve kendisini bu anlamda dersin sonuna hazırlar; dersin düzenli ve etkili bir sahne kapanışına dönüşümü sağlanabilir. Ders ve derse bizlerin amaçladığı, kurguladığı, planladığı içerik konu bitti ise, dersi bitirmenin en iyi yollarından çok yormayan, hazırlanışı nispeten basit ders çıkış biletlerinin işe koşulmasıdır. Daha da etkili olmasını istiyorsak hangi içeriğe hangi tür çıkış bileti etkinliklerinin daha fazla işe yaracağı üzerine eğilmek ve bu çıkış biletlerini önceden hazırlamak gerekir.